-
Re: A temporary structure of interdependence (EN)
Guy Bovyn (or is it GB?)
Dear Peter Morrens,
I have been asked to write about your one-man show in Netwerk Gallery (Aalst), En retard – On time – Over tijd (5 March – 9 April 2005). To come straight to the point: I regret I cannot comply with that request. Please allow me to explain this well-considered refusal, at least to some extent.
The first problem is that I did not actually see the exhibition myself. I have seen work of yours, and I have read the documents accompanying the exhibition, and I was even given a copy of the book with the same title that was published on the occasion. Consequently, these images were the starting point for my reflections on your work. My first finding was that performance plays a major part in your work. Mind you, the way I understand your work, I would want to extend this term ‘performance’ – which usually describes a particular artistic action of an artist, shall we say an art form – and turn it into a broader ‘concept’, a kind of analytical instrument, on the basis of which your entire oeuvre, or at least a considerable part of it, can be explained or ‘interpreted’. That is just to make the point that I reflected on the performance of your work (or is this a collection of work by PM, Herman Smit and Point Blank Press?): what does this work ‘do’ and, more specifically, what does it make the viewer do (or should I say: what does it do to the viewer)? These questions are not unimportant. After all, the characteristics of the performance are ‘presence and the present’: a performance takes place in the here and now, and, as you know, they are rather volatile things. Consequently, a performance (both in the strict and in the broad sense of the word) cannot be preserved. If a performance were to be preserved in some way or another, it would encroach upon the field of representation and reproduction, and therefore deny its own existence. My question is then: how can I write about an exhibition in which the performance of the work, and even of the whole exhibition, is so important, if I myself have no more to go on than a representation, documents and statements?
Another thing that struck me is that you keep on presenting your works in new arrangements. When you exhibit a work repeatedly, you explicitly place that work in a new ‘environment’, a collection (rearranged) of other works, supplemented with more recent work. Am I wrong in thinking that you tend to see a show as a kind of design space? If so, that means that the individual artworks, if I may call them that, each time they are shown in a new exhibition, are ‘placed’ in a different way and are therefore given a new identity, although I doubt I can use that word in this context. As far as I am concerned, this is also connected to the theatrical performance, in the sense that it is made very hard for the viewer to return to a particular work, to see the same work several times. Perhaps I can say that your works function rather like actors in a broader performance that is enacted over time. Which is not to say that the individual works do not (or cannot) exist autonomously. In fact, I believe that the works in themselves already contain a performative element, independently from their subservient role in a broader project. Whatever the case, the idea of ‘essence’ is undermined here, and its descendants, the essences, are made into bastards. Ever heard of schizophrenia?
Under these circumstances, of course, it is difficult for me to find my bearings in your work and well-nigh impossible to give any direction to the text I have been asked to write (which I have already told you I cannot write). But perhaps that was exactly what you hoped to achieve? Take, for instance, that ‘exhibited’ Herman Smit – WAARnemer (translator’s note: literally, ‘observer’; but ‘waar’ also translates as ‘truth’, hence, the word can also be read as ‘truth-taker’). In my opinion, observation presupposes a positioning and orientation: an observer observes from a particular position in which he orientates himself with the aid of references. And from that position – at least, if it is solid – the truth is there for the taking. The drawings made by Herman Smit indeed clearly indicate a standpoint, and therefore an orientation. In this process, he follows the rules; he uses a tried and tested system (of representation). But Herman Smit, I suspect, is not really a person, or not a real person. Herman Smit –WAARnemer is a construction, or the result of a performance. “Am I truthful?” Says one of the textual works by the Point Blank Press (office for direct language)...
I ‘feel’ I am being given a choice: Truth or Vision? (But do I have any choice?) I ‘feel’ I am being asked a question: What is the role of the system (of representation) in all this? Can we approach the truth via the system (of representation)? That is certainly what many among us believe. Take perspective, for instance. A perspective presumes a positioning, a viewpoint: it places the viewer in a well-defined spot, from where he gets an overview, a truth. Then there is also the frame. Even the most banal example can be used in this context: a frame always makes a distinction, draws a line between inside and outside, and, by extension, the self and the other, that to which we have access (or believe we do) and that which we reject and exclude (deliberately or otherwise), against which we may even want to protect ourselves, or over which we at least want to gain a measure of control. In short, our ‘viewpoint’ places us, the viewer, ‘opposite’ something. The viewpoint has the potential to objectify; the system, whether it is a system of representation or of interpretation (insofar as the two can be distinguished) testifies to a will to power, or something like that.
Via representation and interpretation, we give ourselves and the world surrounding us a ‘place’. In this context, the Dutch word ‘duiden’ (translator’s note: which means ‘to interpret, to read’, but also ‘to point at’) actually speaks volumes. However, at the same time, this creates a boundary between subject and object, a space, or a distance: the representation displaces the nation, if I am not mistaken, whereas process suggests motion, and therefore time. From a certain point of view, process can be set against the object, against consolidation, objectification, systematisation and therefore encapsulation and confinement. The process takes place in time, whereas the object has withdrawn represented. The World: a fold in a painter’s canvas? Is that perhaps why there are so many ‘breakthroughs’ in your work, culminating (for the time being) in the exhibition at the Netwerk Gallery? But do they actually show us any ‘more’? According to me, you deliberately disorient the viewer; you dig away at the solid ground beneath his/her feet; you place the viewer/reader/explorer in an irrational labyrinth, with many entrances but without an exit – or many exits, which comes down to the same thing – in other words, in a simultaneity. (I would therefore prefer to describe your work, as far as its action is concerned, as diagonal, in contrast to the horizontals and verticals of the grid that objectifies, rationalises and brings under control.) But how am I to link this simultaneity with that other concept that crops us frequently in your work, the ‘process’? Because simultaneity evokes stagfrom time. Do I get you wrong when I state that, although a process suggests motion, no goal is set or presumed here? If so, I can only conclude that the process is ‘untimely’, that, being a process, it is permanently in an intermediate state, or to phrase it in even stronger terms, that the process ‘consists’ precisely of this intermediate state, always too early or too late. Emphasising the process means that the linear course towards a result, or objectification, is less important. Just like the process, the concept of simultaneity constitutes a kind of negation – in this case, a negation of the linear course of time. Simultaneity presupposes existence-alongside-each-other: lack of direction, disorientation, juxtaposition and a negation of hierarchy.
A Standpoint, a well-founded standpoint that affords an overview, consequently appears to be impossible. The quantity of works, the diversity of media and the lack of an (explicit) unifying logic (the non-linear and non-hierarchical qualities of its presentation, their diagonal existence) make it very difficult, if not impossible, for the viewer to assimilate all these works and into a larger meaningful whole. The viewer gets to see a kind of montage, or an assemblage, a conglomerate of various movements, rhythms and speeds. Individual works for a brief time operate independently (?), then engage in a relationship with another work, and subsequently with yet another work. And this applies to each ‘individual’ work. The result is a kind of ‘primordial soup’ in which the different distinguishable (?) images are continually in flux, engage in complex relationships, grow and shrink, appear and disappear. Motion and change, lines of perspective. An exhibition-as-a-design-space in which perhaps not anything goes, but at least a great deal is possible. That way, the work starts to mutate and vary, combine, move, Live. In short, what you show us are movements, movements of which we realise we are a part. Different time lines become entangled: your observations from the past, if they were in fact made at all, intersect with ‘our own’ current perception; remembered observations and new gazes are reduced to two-dimensional transparencies that can only be pieced together to make a sketchy view of reality. Let us be honest: it is made practically impossible for me to give what lies before me here any significant, pure order, that is to say, in terms of meaning.
In very concrete terms, therefore, the work makes itself felt as anti-representational. However strongly it invites interpretation, it is clear that a final representation, one that has come to a standstill, is unfeasible. And if we do come to a standstill, we are immediately reminded that it can only be temporary. Admittedly, there are references to the world, or rather, ‘a’ world. Perhaps we should say that you refer to an ‘outside’, a world (possibly virtual) that lies beyond our grasp and is therefore incomprehensible, an ‘other’ whom we are ourselves? In other words, the process you set in motion is a process in which we come to occupy the same level, or the same (design) space, as the artwork, or are drawn there and drawn into the company of Herman Smit and PM. Or do you mean, perhaps, that we have never left that design space, that we were merely labouring under a delusion, that we ‘thought’ we could leave that World behind us, or place it before us, that we could represent that World? (Translator’s note: ‘voor-stellen’ can be read as ‘imagine, represent’ and as ‘put forward’.) I am spontaneously reminded of one of those techniques you like to use so much, the index. An index is generally used, in combination with other visual means, to map something out and thereby gain a better understanding of ‘the environment’, an understanding that is traditionally based on coordinates and points of reference. But just as your vantage points, where we position ourselves in the hope of seeing a bit more, also make us expose ourselves (Starring me!) and thereby – if not in actual fact, then at least in the imagination, viewed from another angle – make us become environment ourselves, and just as your ‘breakthroughs’ tend to make us aware of our fragmentary gaze, including the impossibility of breaking through to the other side using language, you take the productive potential of the index and the map and push it to its extreme, inducing a reflective moment in the viewer. Whereas the index, as it is generally used, pretends to visualise, or to ‘reproduce’ a ‘reality’, it turns out – at least, if we follow you – that what it really does is ‘produce’ relief. Stability reverses into mobility and instability. Virtuality actualising itself? Wrinkles on a forehead.
Our systems of representation and interpretation become unsettled, essences are dismantled, the image and ourselves become de-territorialised, interchangeable. “The arena of fragmentation and repetition” (Point Blank Press). Do you make the artwork or does the artwork make you into an artist? Do I, with my gaze, make the artwork, or does the artwork make me into a viewer? Life drawn by the pencil? The other end of the line stays deafeningly quiet, I believe. “I am what is around me” (Point Blank Press). That’s right, ‘that’ is what we get to hear, or rather, read. The artist, the artwork, the viewer and the world, all fused into one large machine, that is what I see in your work, parts that form a ‘temporary’ structure of interdependence for a while. ‘Becoming’ ... The one cannot exist without the other; process and great simultaneity (which are both, it seems now, to be understood as ‘untimeliness’)... Unsettlement turns out to be my fate, when I take your index as my guide... “Sortir de l’histoire, Always starting again” (Point Blank Press)? Small chance of that. I’m staying here.
I think you have understood it by now: your stammer gets me stammering, your stutter begets my stutter. If I were to impart meaning to your work, to re-territorialise it as it is known in comknown. Wasted effort. Peter Morrens, “Damn your eyes” (mon parlance, then I make myself into representation, over and over again. And we have seen above the status representation has in your view... Perhaps it may by now even be too late itself – go ahead and laugh – but if it is, I will in future be happy to replace – because at that time I shall be writing the text – the word ‘breakthrough’ by ‘infringement’. No? Anyhow, my text would only have a brief existence. I already know that, if I were to comply with the request and write that text, it would be rewritten, and therefore erased, in future, on the occasion of a new exhibition, by someone else, probably you, or by another ‘author’, as they are Point Blank Press).Betreft: Een tijdelijke structuur van onderlinge afhankelijkheid (NL)
Guy Bovyn (or is it GB?)
Beste Peter Morrens,
Men heeft mij gevraagd een tekst te schrijven over jouw solotentoonstelling in Netwerk Galerij (Aalst), En retard – On time – Over tijd (05/03 – 09/04/2005). Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik kan jammer genoeg niet op deze vraag ingaan. Laat mij deze weigering enigszins duiden.
Een eerste bezwaar is dat ik de tentoonstelling zelf niet heb gezien. Op zich hoeft dit geen onoverkomelijk probleem te zijn: ik heb al ander werk van jou gezien, en ik heb ook de documentatie van de tentoonstelling kunnen bekijken, en zelfs een exemplaar toegestopt gekregen van het gelijknamige boek dat is verschenen. Ik ben dan ook vanuit die beelden gaan nadenken. Een eerste vaststelling die ik daarbij heb gedaan, is dat de performance een belangrijk aandeel heeft in jouw oeuvre. De term performance, waarmee men doorgaans verwijst naar een welbepaalde artistieke daad van een kunstenaar, zeg maar een kunstvorm, moet je bij deze echter wel breder begrijpen, als een ‘concept’, en, wat mij betreft, als een analytisch instrument aan de hand waarvan jouw ganse oeuvre, of toch tenminste een aanzienlijk deel ervan, kan worden toegelicht. De vragen die ik mij dan ook stel wanneer ik jouw werk beschouw (of gaat het hier om een verzameling van werk van PM, Herman Smit en Point Blank Press?): wat doet dit werk en, meer specifiek, wat doet het de kijker aan, wat laat het de kijker doen? Fundamentele vragen wanneer het gaat om het schrijven van een tekst over een kunst als die van jou. Kenmerkend voor de performance is immers de ‘presentie’, zeg maar de ‘aanwezigheid’: een performance speelt zich af in het hier en nu, en die zijn, zoals je weet, nogal vluchtig. Een performance kan dan ook niet worden bewaard. Als een performance zich toch op een of andere manier zou laten bewaren, komt ze terecht op het terrein van de representatie en reproductie en ontkent ze haar eigen bestaan. Mijn vraag: hoe kan ik schrijven over een tentoonstelling waarbij de performance van het werk, zelfs van de hele tentoonstelling, zo belangrijk is, als ik zelf enkel maar over een representatie ervan beschik, documentatie en getuigenissen?
Wat mij ook is opgevallen is dat de werken steeds weer in nieuwe constellaties worden gebracht. Als je een werk opnieuw toont, plaats je dat werk expliciet in een nieuwe ‘omgeving’, een (herschikte) verzameling van andere werken, aangevuld met nieuwer werk. Begrijp ik het verkeerd als jij een tentoonstelling eerder ziet als een soort van ontwerpruimte? Dit betekent wel dat de individuele werken, als ik ze zo kan omschrijven tenminste, met hun verwerking in nieuwe tentoonstellingen telkens op een andere manier ‘geplaatst’ worden en dus een nieuwe identiteit krijgen, al twijfel ik eraan of ik dit woord wel kan gebruiken binnen deze context. Dit sluit, wat mij betreft, ook aan bij de performance, in die zin dat het de kijker toch wel heel moeilijk wordt gemaakt om ‘eenzelfde’ werk meermaals te gaan bekijken. Misschien kan ik wel zeggen dat jouw werken fungeren als een soort van acteurs binnen een ruimere, zich doorheen de tijd afspelende performance. Waarmee ik niet wil gezegd hebben dat de individuele werken niet op zich zouden (kunnen) bestaan. Ik ben trouwens van mening dat de werken op zich reeds een performatief element in zich dragen, los van hun opgaan in een breder project. Hoe dan ook, de idee ‘essentie’ wordt hier onderuitgehaald; haar afstammelingen, de essenties, worden tot bastaarden benoemd. Een ode aan of aanzet tot een schizofreen kijken en denken?
Zo wordt het voor mij natuurlijk moeilijk om mij te oriënteren in jouw werk en zogoed als onmogelijk om richting te geven aan de tekst die mij gevraagd is te schrijven (waarvan ik je reeds gezegd heb dat ik die niet kan schrijven). Maar misschien is het jou daar nu net om te doen? Neem nu die ‘tentoongestelde’ Herman Smit. Een WAARnemer, zoals je hem bestempelt. Vanwaar die hoofdletters? Het waarnemen veronderstelt een positionering en oriëntering: men neemt waar vanuit een bepaalde plaats, vanwaaruit men zich, aan de hand van referenties, naar de wereld richt, waar de waarheid ligt. De tekeningen van Herman Smit, steunend op een beproefd representatiesysteem, lijken die gedachte overigens te ondersteunen: positionering en realisme gaan hand in hand. Is het dat wat je ons duidelijk wilt maken? Maar Herman Smit is, vermoed ik, toch niet echt een persoon, of niet een echte persoon: Herman Smit de WAARnemer is een constructie, of het resultaat van een performance. Waar bevindt die Herman Smit zich dan, in welke wereld? En waar leidt die onvatbaarheid van de ‘figuur’ Smit ons heen? “Am I truthful?”, leest een van de tekstwerken van het Point Blank Press...
Ik voel mij hier voor een keuze gesteld: Waarheid of Visie? Vervolgens voel ik mij voor een vraag gesteld: kunnen we via het systeem de waarheid benaderen? Velen onder ons denken alvast van wel. Het perspectief, bijvoorbeeld, steunt expliciet op het systeem ‘positionering’: het perspectief plaatst de kijker op een welbepaalde plaats, vanwaaruit die een (over)zicht krijgt, waarheid. En ook het kader, zelfs het meest banale exemplaar, kan binnen deze context worden aangehaald. En wel in die zin dat het een onderscheid aanbrengt, een afbakening tussen binnen en buiten, bij uitbreiding onszelf en de ander, datgene waar we toegang tot (menen te) hebben en datgene wat we (al dan niet bewust) uitstoten, buitensluiten, waartegen we ons misschien wel willen beschermen, waarover we toch op zijn minst een graad van controle willen verwerven. Kortom, de ‘uitkijk’ plaatst ons, de kijker, ‘tegenover” iets; de uitkijk bezit het potentieel om te objectiveren; het systeem, of het nu gaat om een representatie- dan wel een interpretatieschema, voor zover die al van elkaar te onderscheiden zijn, getuigt van een wil tot macht, of zoiets.
Via de representatie/interpretatie geven wij onszelf en de ons omringende wereld een ‘plaats’. Het woordje ‘duiding’ spreekt binnen dit verband, jawel, boekdelen. Daardoor wordt er wel tegelijkertijd een begrenzing tussen subject en object geproduceerd, een ruimte, of een afstand: de representatie verdringt het gerepresenteerde, ‘voorbij’ de achtergrond. De Wereld: een plooi in een schildersdoek? Vandaar misschien al die ‘doorbraken’ in jouw werk, met als voorlopige culminatie de tentoonstelling in Netwerk Galerij ... Maar krijgen we daardoor wel iets ‘meer’ te zien? Volgens mij desoriënteer je de kijker, bewust; je haalt hem en haar de vaste grond van onder de voeten, je plaatst de kijker/lezer/verkenner in een irrationeel labyrint, met vele ingangen maar zonder uitgang, of juist vele uitgangen, wat op hetzelfde neerkomt, in een gelijktijdigheid dus. (Ik zou jouw werk dan ook, voor wat zijn werking betreft, eerder willen omschrijven als diagonaal, te plaatsen tegenover de horizontalen en verticalen van het raster dat objectiveert, rationaliseert en onder controle brengt.) Maar hoe moet ik die gelijktijdigheid koppelen aan dat andere concept dat ik frequent in jouw werk zie opduiken, het proces? Gelijktijdigheid roept immers stilstand op, terwijl proces doet denken aan beweging, en dus tijd. Het proces kan men, vanuit een bepaalde optiek, plaatsen tegenover het object, tegenover objectivering, systematisering, consolidatie (en dus inkapseling): het proces ‘ontwikkelt’ zich in de tijd, het objectieve ‘staat’ buiten de tijd. Begrijp ik je goed als ik stel dat niettegenstaande een proces beweging oproept, het hier niet zo is dat er een doel verondersteld of vooropgesteld wordt? Zo ja, dan is het proces hier ex‘ ontijdig’: het bevindt zich voortdurend in een tussen-in, sterker nog, het proces ‘bestaat’ juist in dit tussen-in, steeds te vroeg of te laat. De nadruk leggen op het proces betekent in dit geval dat de mogelijkheid om tot een definitief resultaat te komen, een objectivering, minder belangrijk is, er zelfs niet toe doet. En net zoals het ‘proces’ kan ook het concept ‘gelijktijdigheid’ in relatie worden gebracht met een negatie, in concreto een negatie van het lineaire tijdsverloop; gelijktijdigheid veronderstelt een naast-elkaar-(be)staan: nevenschikking, negatie van hi.rarchie, richtingloosheid en desoriëntatie, ontijdigheid.
Een Standpunt, een absoluut gefundeerd standpunt, blijkt dus onmogelijk. De hoeveelheid aan werken, het ontbreken van een gemeenschappelijke logica, de diversiteit aan media en het niet-lineaire en niet-hiërarchische van de presentatie maken het voor de toeschouwer heel moeilijk, zoniet onmogelijk, om hetgeen die aangeboden krijgt, te ver-werken tot een groter betekenisvol geheel. De kijker krijgt een soort van montage te zien, of een assemblage, een conglomeraat van diverse bewegingen, ritmes en snelheden. Individuele werken werken kortstondig zelfstandig, gaan dan een relatie aan met een ander werk, of meerdere andere werken. En dat geldt voor elk individueel werk. Een soort van oersoep dus, waarin de diverse te onderscheiden beelden voortdurend in beweging zijn, muteren en variëren, complexen aangaan, die groeien en weer krimpen, verschijnen en verdwijnen. Een tentoonstelling-als-Ontwerpruimte waarin, zoniet alles, toch heel veel mogelijk is. Op die manier gaat het werk Leven. Vluchtlijnen...
Heel concreet gesteld laat het werk zich dus voelen als zijnde anti-reprentatief. Hoe sterk het ook tot interpreteren uitnodigt, een finale, tot stilstand gekomen representatie blijkt onhaalbaar. En als we al tot een stilstand komen, dan worden wij er meteen op gewezen dat die slechts tijdelijk kan zijn. Toegegeven, er wordt gerefereerd aan de wereld, of liever, ‘een’ wereld. Misschien moeten we zeggen dat je refereert aan een ‘buiten-wereld’, een (virtuele) wereld die buiten ons bereik ligt en dus niet te vatten is, een ‘andere’, die wij misschien ook zelf zijn? De bewegingen die je ons laat voelen, zijn immers bewegingen waarin wij zelf ook opgenomen worden: verschillende tijdslijnen raken verstrengeld, jouw waarnemingen uit het verleden doorkruisen ons huidig waarnemen, herinnerde waarnemingen en nieuwe blikken verworden tot tweedimensionale transparanten die zich slechts tot een schetsmatige, of liever ‘pulserende’ visie op de werkelijkheid laten ineenpuzzelen. Het proces dat je in gang zet, is er met andere woorden een waarbij wij op eenzelfde niveau, of in dezelfde ruimte van het kunstwerk komen te staan, of worden getrokken, betrokken in het gezelschap van Herman Smit en PM. Of bedoel je misschien dat wij die ontwerpruimte nooit hebben verlaten, dat we slechts in een waan verkeerden, dat we slechts dachten dat we die Wereld achter ons konden laten, of voor ons konden plaatsen, dat we ons die Wereld konden voor-stellen? Ik denk hier nu aan een van die technieken die je zo graag gebruikt, de index. Doorgaans gebruikt men een index, in combinatie met (andere) beeldende middelen, om iets in kaart te brengen en aldus een beter begrip van ‘de omgeving’ te krijgen, een begrijpen dat traditioneel is gebaseerd op coördinaten en referentiepunten. Maar net zoals jouw uitkijkposten, waarop de kijker plaatsneemt in de hoop iets meer te zien, ook de kijker te kijk zet (‘Starring me!’), waardoor die meteen ook zichzelf in het vizier krijgt, en jouw ‘doorbraken’ naar datgene wat doorgaans buiten onze blik blijft, en dus onze blik zouden moeten verruimen, ons tegelijkertijd bewust maken van de fragmentarische hoedanigheid van die blik, wordt het productieve potentieel van de index op een dusdanige manier aangesproken dat ook die een nogal ambigu, zoniet contradictorisch statuut krijgt: waar de index, zoals die doorgaans wordt ingezet, pretendeert ‘iets’ in beeld te brengen, of een werkelijkheid te ‘reproduceren’, blijkt die, als we jou volgen tenminste, feitelijk reliëf te ‘produceren’. Stabiliteit slaat om in labiliteit. Virtualiteit die zich actualiseert? Rimpels in het voorhoofd.
Onze representatie- en interpretatieschema’s raken ontregeld, comessenties ontmanteld, het beeld en wijzelf gedeterritorialiseerd, inwisselbaar. “The arena of fragmentation and repetition” (Point Blank Press). Maak jij het kunstwerk of maakt het kunstwerk jou tot kunstenaar? Maak ik, met mijn kijken, het kunstwerk, of maakt het kunstwerk mij tot kijker? Het leven getekend door het potlood? Het blijft oorverdovend stil aan de andere kant van de lijn... “I am what is around me” (Point Blank Press), ‘dat’ krijgen we te horen, of liever, te lezen. De kunstenaar, het kunstwerk, de kijker, en de wereld, versmolten tot een grote machine, dat zie ik in jouw werk, onderdelen die samen een tijdelijke structuur van onderlinge afhankelijkheid vormen. Bevroren toevalligheden. ‘Becoming’... Het een kan niet zonder het ander, en beide zijn in beweging, of zijn er niet. Ontrusting blijkt mijn lot, als ik jouw index tot mijn gids neem... “Sortir de l’historie, Altijd opnieuw beginnen” (Point Blank Press)? Liever niet. Mag ik blijven zitten?
Ik denk dat je het ondertussen wel al begrepen hebt: jouw stotteren zet mij aan tot stotteren, jouw stotteren zet aan tot mijn stotteren. Mocht ik jouw werk betekenis toekennen, mocht ik datgene wat in eerste instantie werd losgekoppeld, door jou, opnieuw gaan ‘territorialiseren’, dan maak ik mijzelf tot representatie, steeds weer opnieuw. En we weten ondertussen welke status de representatie in jouw ogen bezit... Misschien is het zelfs reeds te laat, lach maar, maar als dat zo is, wel, dan vervang ik in de toekomst, want dan schrijf ik die tekst wel, het woordje ‘doorbraak’ graag door ‘inbreuk’. Nee? Hoe dan ook zou voor mijn tekst slechts een kortstondig bestaan zijn weggelegd. Ik weet nu al dat, mocht ik op de vraag ingaan en die tekst schrijven, hij in de toekomst, naar aanleiding van een nieuwe tentoonstelling, door iemand anders, waarschijnlijk door jou in eerste instantie, zoniet, dan wel door anderen, ‘auteurs’ zoals men ze noemt, zal worden herschreven, en dus gewist... Verspilde moeite. Peter Morrens, “Damn your eyes” (Point Blank Press).